Systemisch leiderschap gaat over het begrijpen van hoe alles met elkaar verbonden is en hoe je als leider invloed kunt uitoefenen op het geheel. Soms loopt er van alles binnen organisaties vast. Zijn medewerkers en teams ontevreden waardoor processen en ontwikkeling van mensen stagneren. Waardoor gebeurt dat? Wat is er aan de hand? En hoe gaat het weer stromen? Als systemisch leider kijk je niet alleen naar de afzonderlijke onderdelen, maar ook naar hoe deze onderdelen met elkaar samenwerken en elkaar beïnvloeden.
In organisaties gelden systemische principes:
- Kloppen de volgordes? Op papier is de organisatiestructuur helder, maar hoe gaat het als je mensen vraagt om in de structuur te gaan staan. Klopt het dan nog? En als bepaalde functies en ervaringen op de verkeerde plek staan, merk je dat dingen misgaan. Vaak worden dan snel oplossingen gezocht, maar dat werkt op de lange termijn niet.
- Alles hoort erbij. Soms ontstaat er slachtoffergedrag. Het ene team bepaalt en het andere team krijgt het Calimero-effect. Hoe komt dat? Dat heeft alles te maken met het niet erkennen van gelijkwaardigheid aan elkaar en dat alles erbij hoort om een goed functionerende organisatie te zijn. Als je als teams ervaart dat je niet gelijk bent, maar wel gelijkwaardig aan elkaar dan stroomt het meer.
- Geven en nemen. De volgorde moet kloppen en alles hoort erbij, maar het is ook ‘geven en nemen’. Als leidinggevende steeds geven is makkelijk en voelt fijn, maar eigenlijk functioneert een team beter als ze hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Als jij minder geeft, gaat het meer stromen.
Sanne van adviesbureau ‘Sanne Smeedt’ is leiderschap- en systemisch coach én 1 van de mindset wizards van het Reflectielab. Zij schudt los wat binnen organisaties vastzit. Summer en Sanne nemen regelmatig een podcast op over systemische wijsheid vanuit verschillende invalshoeken.
Sanne: “Je kunt pas een goede leider zijn als je die stevigheid in jezelf ervaart en vaak zijn er vanuit je systeem van herkomst overtuigingen en patronen die aan jou trekken. Die ervoor zorgen dat bepaalde dynamieken in stand worden gehouden waardoor je heel hard werkt, ik los het wel op, of opbrandt.” Maar dat is niet het enige. Je hebt ook te maken met je omgeving die óók onderdeel is van systemische invloeden. En daar kunt jij niks aan veranderen. Dus je kunt van alles willen zoals doelen stellen, plannen maken, mensen in beweging krijgen, maar als het systeem niet klopt, gaat het tegen je werken.
Summer: “Ons gedrag is altijd een interactie met onze omgeving”
Wil je bijvoorbeeld nog doorgroeien? Dan heb je anderen nodig en is het goed om je kwetsbaar op te stellen, maar het is ook om een perfect moment voor soul searching en reflectie. Waar geef je voorrang aan? Op die manier kom je steeds meer bij jezelf.
Oefening
Pak een pen en papier. Of tik het in je telefoon. Schrijf op van welke systemen je onderdeel bent. Dat zijn er vaak meer dan 5. Denk aan: gezin, familie, vrienden, werk, buurt, sport, school, hobby. En als je die helder hebt, wat geef ik in dit systeem en wat neem ik? Wat heb je nodig in deze systemen om verder te groeien. Waarom wil je bij dit systeem horen en wanneer ben je ontrouw?
Deze oefening geeft je alleen al de bewustwording dat je in een veel groter systeem opereert dan je zelf bent. Wat is systemische wijsheid: we zijn maar een klein onderdeel van een groter geheel. Zet meer zintuigen aan dan alleen je hoofd. Ben jij je er bewust van dat alle communicatie meer dan 70% non-verbaal gebeurt?
Als je je dat realiseert, kun je ook met die bril naar (complexe) vraagstukken, organisaties, werkzaamheden, gezin kijken. Daarnaast helpt het om met meer zachtheid en objectiviteit naar situaties te kijken. Sta niet alleen stil bij de ‘hoe-vraag’. Er is meer dan dat. Bekijk het alsof je op een plaats delict bent. Ga het onderzoeken: wat gebeurt er, waarom, wat voel ik in mijn lichaam als ik met dit vraagstuk bezig ben? Dit geeft zoveel meer inzicht.
Gaat het bij jou het ik-wil-meer-weten-lampje branden? En wil je systemisch wijzer worden? Luister de podcast hier!